Όπως είναι γνωστό, σε περίπτωση θανάτου ενός από τους δικαιούχους κοινού λογαριασμού, οι χρηματικές καταθέσεις περιέχονται αυτοδικαίως στους επιζώντες συνδικαιούχους, με μόνη προϋπόθεση να προβλέπεται αυτό από την τραπεζική σύμβαση. Μάλιστα, το ποσό που περιέρχεται στους επιζώντες συνδικαιούχους κατά τον ως άνω τρόπο απαλλάσσεται από το φόρο κληρονομιάς, βάσει του άρθρου 25 παρ. 2 του Ν. 2961/2001.
Παρά την σαφήνεια της ανωτέρω διάταξης, όμως, ζήτημα προέκυπτε στην πράξη όταν ο επιζών συνδικαιούχος επιθυμούσε να κάνει χρήση των καταθέσεων που κληρονόμησε κατά τον ανωτέρω τρόπο, για να προβεί σε αγορά (π.χ. ακινήτου). Συγκεκριμένα, υπήρχε ασάφεια εάν το ποσό των καταθέσεων μπορούσε να καλύψει το τεκμήριο αγοράς ή, εάν, αντιθέτως, θα έπρεπε –έστω σε εκείνο το μεταγενέστερο στάδιο- να υποβληθεί σε φορολόγηση, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί νομίμως από τον συνδικαιούχο.
Τέλος στον προβληματισμό έθεσε οριστικά η Διεύθυνση Εφαρμογής Άμεσης Φορολογίας της Α.Α.Δ.Ε. με την πρόσφατη από Ιουνίου 2022 απάντησή της σε ερώτημα που τέθηκε από την εταιρεία μας. Σύμφωνα με την Αρχή, είναι δυνατή η χρήση των καταθέσεων κοινού λογαριασμού από τον επιζώντα συνδικαιούχο, ο οποίος μπορεί να χρησιμοποιήσει το εν λόγω ποσό για την κάλυψη προστιθέμενης διαφοράς τεκμηρίων, εφόσον έχει υποβάλει δήλωση φόρου κληρονομιάς για το επίμαχο ποσό των καταθέσεων, δηλώνοντάς το ως ποσό που δεν θεωρείται εισόδημα, σύμφωνα με το άρθρο 34 παρ. 2 περ. β’ του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (Ν. 4172/2013).
Οι παραπάνω διατυπώσεις είναι εξέχουσας σημασίας, δεδομένου ότι μ’ αυτόν τον τρόπο ο επιζών συνδικαιούχος λογαριασμού καθίσταται κύριος του συνόλου των καταθέσεων, ακόμα και αν δεν έχει συνεισφέρει καθόλου σε αυτές, και μπορεί να κάνει χρήση τους χωρίς ουδέποτε να κληθεί να καταβάλει φόρο. Εντούτοις, η εφαρμογή των προαναφερόμενων διατάξεων χρήζει ιδιαίτερης προσοχής από τους ενδιαφερόμενους. Κι αυτό διότι, όπως επισημαίνει η Αρχή, για να επέλθουν οι ευνοϊκές συνέπειες του νόμου προαπαιτείται το ποσό των καταθέσεων να είχε δηλωθεί νομίμως στις δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος που υπέβαλε όσο ήταν εν ζωή ο αποθανών συνδικαιούχος, ή να δηλώθηκε από τους κληρονόμους του μετά το θάνατό του. Φαίνεται, λοιπόν, πως η Αρχή διατηρεί το δικαίωμα φορολογικού ελέγχου των χρηματικών καταθέσεων που κληρονομεί ο συνδικαιούχος λογαριασμού, μεταθέτοντάς του στην πραγματικότητα το βάρος της απόδειξης της νομιμότητας των εσόδων του αποθανόντος, γεγονός που ενδέχεται να επιφυλάσσει δυσάρεστες εκπλήξεις για το φορολογούμενο.
