Τα τελευταία χρόνια έχει ξεκινήσει μια συντονισμένη μάχη κατά της φοροδιαφυγής στην οποία το Σώμα Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος (ΣΔΟΕ), το Κέντρο Ελέγχου Φορολογούμενων Μεγάλου Πλούτου (ΚΕΦΟΜΕΠ) και οι κατά τόπον Εφορίες – ΔΟΥ που επιλαμβάνονται κατόπιν σχετικής παραγγελίας, έχουν εξοπλιστεί με ενισχυμένες δυνατότητες ελέγχου της περιουσιακής κατάστασης των Ελλήνων φορολογουμένων. Το βασικότερο εργαλείο ελέγχου έχει αποτελέσει η διάταξη περί προσαύξησης περιουσίας από άγνωστη πηγή. Για την εφαρμογή της συγκεκριμένης διάταξης, οι ελεγκτικές αρχές προβαίνουν σε άνοιγμα τραπεζικών λογαριασμών του φορολογούμενου και ελέγχουν μία προς μία τις πιστώσεις και τις χρεώσεις που εμφανίζονται σ’ αυτούς. Στη συνέχεια αντιδιαστέλλουν τις πιστώσεις προς τα φορολογημένα έσοδα κάθε χρονιάς, και κατά το μέρος που οι πιστώσεις είναι μεγαλύτερες, προβαίνουν σε χρέωση φόρων για αποκρυβείσα φορολογητέα ύλη από άγνωστη πηγή.
Ωστόσο, το ελεγκτικό οπλοστάσιο είναι σαθρό και ένας φορολογικός έλεγχος μπορεί και πρέπει με σωστούς χειρισμούς να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά ήδη πριν φτάσει στο δικαστήριο.
Είναι σημαντικό να αποτυπωθεί συνοπτικά ποιες χρήσεις μπορούν νομίμως να ελέγξουν οι φορολογικές αρχές και πως διενεργούν αυτόν τον έλεγχο:
• Με την με αριθμό 1738/2017 απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας κρίθηκε ότι οι παρατάσεις της παραγραφής που το Ελληνικό Κράτος χορηγούσε όλα αυτά τα έτη ήταν παράνομες.
• Πρακτικά, σήμερα (2020) δεν μπορεί να γίνει χρέωση για τυχόν αποκρυβείσα φορολογητέα ύλη των φορολογουμένων νωρίτερα από την χρήση 2014, ή εξαιρετικά, νωρίτερα από την χρήση 2009.
• Κι αυτό, διότι η παραγραφή είναι κατά κανόνα 5ετής και κατ’ εξαίρεση 10ετής σε περίπτωση ύπαρξης συμπληρωματικών στοιχείων (βλ. αναλυτικά http://www.euro2day.gr/specials/opinions/article/1454196/pote-paragrafontai-oi-forologikoi-eleghoi.html).
• Το σύνολο των ελληνικών τραπεζικών λογαριασμών είναι γνωστά στις ελληνικές αρχές, επομένως δεν θεωρούνται συμπληρωματικά στοιχεία ικανά να δικαιολογήσουν την 10ετή παραγραφή.
• Αντίθετα, το σύνολο των αλλοδαπών τραπεζικών λογαριασμών, στο βαθμό που οι φορολογούμενοι δεν είχαν καταχωρήσει αποσπάσματα αυτών στις φορολογικές τους δηλώσεις για να δηλώσουν τόκους, μερίσματα κ.ο.κ., είναι συμπληρωματικά στοιχεία και δικαιολογούν την παράταση της παραγραφής σε 10ετία.
• Τα εικονικά ή πλαστά φορολογικά στοιχεία θεωρούνται επίσης συμπληρωματικά στοιχεία (10ετής παραγραφή).
• Σημειωτέον ότι η πλειοψηφία των φορολογικών ελέγχων που διενεργούνται σήμερα εμπεριέχουν άνοιγμα των τραπεζικών λογαριασμών των φορολογουμένων, και είτε γίνεται επί τη βάση στοχευμένων ελέγχων (π.χ. γιατροί, μηχανικοί, κατασκευαστές κ.ο.κ.) είτε γίνεται επί τη βάση εισαγγελικών παραγγελιών (π.χ. λίστες ελέγχου Lagard, UBS, αμοιβαία κεφάλαια εξωτερικού κ.ο.κ.) ή διασταυρωτικών ελέγχων του Υπουργείου Οικονομικών (π.χ. λίστες εμβασμάτων εξωτερικού).
Κατόπιν εκδόσεως της 2642/2017 γνωμοδότησης του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, η οποία ερμήνευσε την 1738/2017 απόφαση του ΣτΕ, προκύπτει
α) ότι μέχρι και το 2008 οι φορολογικές αρχές δεν μπορούν να καταλογίσουν φόρους και πρόστιμα, λόγω παραγραφής,
β) ότι από το 2009 κι εντεύθεν μπορούν να καταλογίσουν φόρους επί συμπληρωματικών στοιχείων (π.χ. αλλοδαποί τραπεζικοί λογαριασμοί) στο βαθμό που αυτά δεν ήταν γνωστά στις αρχές,
γ) ότι παραμένει υπό αμφισβήτηση εάν μπορούν να προβούν σε έλεγχο και για το πριν το 2009 χρονικό διάστημα, ώστε να διαβιβαστεί ο φάκελος στον Εισαγγελέα και να προβεί ο τελευταίος σε δίωξη για τυχόν εγκλήματα που έχουν τελεστεί.
Το υπό γ) είναι πολλαπλώς προβληματικό και παράνομο, ωστόσο δεν αποκλείεται να συμβεί, με απώτερο κίνητρο να οδηγηθούν οι φορολογούμενοι σε τροποποιητικές δηλώσεις. Προκύπτει ωστόσο το ερώτημα πώς είναι δυνατόν με μία απλή έκθεση ελέγχου (η οποία δεν δύναται να προσβληθεί από το φορολογούμενο αφού δεν υφίσταται χρέωση), να ξεκινήσει ποινική διαδικασία για παραγεγραμμένη φορολογικά χρήση, επί της οποίας δεν μπορεί να αμυνθεί ο φορολογούμενος. Τέτοιες καταχρηστικές τακτικές έχουμε αντιμετωπίσει και κατά το παρελθόν, όταν διοικούμενοι απαλλάσσονταν από τα ποινικά δικαστήρια για λαθρεμπορία, και ταυτόχρονα καταδικάζονταν από τα διοικητικά δικαστήρια για το ίδιο αδίκημα. Η εταιρία μας με την ιστορική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου «Σισμανίδης κατά Ελλάδος» της 9.6.2016, πέτυχε να κριθεί παράνομη αυτή η τακτική, και να ισχύει η απαλλαγή από ένα δικαστήριο ως κρίση δεσμευτική για όλα τα δικαστήρια. Η ίδια λογική ισχύει και για τις φορολογικές παραβάσεις, είναι παράνομη δηλαδή η καταδίκη του φορολογούμενου από την ποινική δικαιοσύνη για φορολογικές παραβάσεις για τις οποίες έχει αθωωθεί από την διοικητική δικαιοσύνη.
Η εταιρία μας, έχοντας αποκτήσει ουσιαστική γνώση των εφαρμοστέων φορολογικών διατάξεων και της πρακτικής των διαδικασιών ελέγχου, αναλαμβάνει με επιτυχία την εκπροσώπηση ελεγχόμενων φορολογουμένων (εταιριών και μη), ήδη από το στάδιο του φορολογικού ελέγχου. Για το λόγο αυτό ακολουθούμε αυστηρή μεθοδολογική προσέγγιση καθώς τυχόν λανθασμένοι χειρισμοί «ακολουθούν» την υπόθεση και επιβαρύνουν την θέση του φορολογούμενου.
Τα στάδια χειρισμού της υπόθεσης είναι τα εξής:
1ον Απαιτείται η διασταύρωση και δικαιολόγηση των ελεγχόμενων τραπεζικών κινήσεων, μέσω πλέγματος νομικών διατάξεων, λογιστικών τεχνικών και φορολογικών διεξόδων. Ενδεικτικά:
• Τυχόν χρηματικά ποσά που υπήρχαν στους αλλοδαπούς λογαριασμούς του ελεγχόμενου με ημερομηνία 31.12.2008 δεν ελέγχονται και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για ανάλωση κεφαλαίου. Το ίδιο ισχύει για χρηματικά ποσά σε ελληνικούς τραπεζικούς λογαριασμούς την 31.12.2013.
• Πολλές φορές επιλέγουμε την υποβολή τροποποιητικών δηλώσεων για τόκους και μερίσματα αλλοδαπής, προκειμένου να νομιμοποιήσουμε το κεφάλαιο που βρίσκεται στην αλλοδαπή.
• Τυχόν χρηματικά ποσά που προέρχονται από δανειακές συμβάσεις ή συμβάσεις δωρεών αφαιρούνται και τυγχάνουν ειδικής φορολογικής μεταχείρισης. Προ της 1.4.2008 οι δωρεές είχαν φόρο 0% μεταξύ συγγενών α’ βαθμού (με κλιμακωτή αύξηση από κάποιο ποσό και άνω) ενώ από την 1.4.2008 κι εφεξής έχουν φόρο 10%.
• Τυχόν χρηματικά ποσά που προέρχονται από μισθώσεις ακινήτων αφαιρούνται και τυγχάνουν ειδικής φορολογικής μεταχείρισης
• Τυχόν χρηματικά ποσά που προέρχονται από πωλήσεις ακινήτων αφαιρούνται και τυγχάνουν ειδικής φορολογικής μεταχείρισης. Είναι δε εφικτό, αν έχει γίνει υποτιμολόγηση κατά την αγοραπωλησία ενός ακινήτου, να γίνει διόρθωση συμβολαίου και να πληρωθεί φόρος μεταβίβασης στο επιπλέον τίμημα μόνο 3%. Κατά τον τρόπο αυτό δικαιολογείται στον πωλητή το επιπλέον ποσό που κατατέθηκε στους τραπεζικούς του λογαριασμούς
• Τυχόν χρηματικά ποσά που προέρχονται από λήξη προθεσμιακών καταθέσεων δεν αποτελούν πρωτογενές εισόδημα και δεν φορολογούνται
• Τυχόν χρηματικά πόσα που προέρχονται από πωλήσεις μετοχών, ομολόγων και άλλων άυλων τίτλων (μέχρι το 2014) δεν φορολογούνται
• Τυχόν χρηματικά ποσά που μεταφέρονται από άλλο πιστωτικό ίδρυμα δεν αποτελούν πρωτογενές εισόδημα και δεν φορολογούνται
• Τυχόν χρηματικά ποσά που προέρχονται από επαναπατρισμό κεφαλαίων δεν αποτελούν πρωτογενές εισόδημα και δεν φορολογούνται
• Περαιώσεις που τυχόν έχει κάνει ο φορολογούμενος δεν λαμβάνονται υπόψιν από τις φορολογικές αρχές, καθότι θεωρείται ότι υπάρχουν νέα επιβαρυντικά στοιχεία που προέκυψαν από το άνοιγμα λογαριασμών. Ασχέτως της βασιμότητας ή μη της συγκεκριμένης θέσης, η περαίωση σε κάθε περίπτωση διαδραματίζει ρόλο στην τελική χρέωση του φορολογούμενου, καθότι αντιμετωπίζεται ευμενώς
2ον Σε επόμενο στάδιο, γίνεται έλεγχος των φορολογικών στοιχείων του ελεγχόμενου και τυχόν συνδικαιούχων των ελεγχόμενων τραπεζικών λογαριασμών, προκειμένου να διαμοιραστούν πρωτογενείς καταθέσεις που δεν μπορούν να δικαιολογηθούν μέσω των διασταυρώσεων του πρώτου σταδίου. Με τον τρόπο αυτό, το ποσό που δεν μπορεί να δικαιολογηθεί φορολογικά μειώνεται και επιμερίζεται στους φορολογουμένους, ενώ η φορολογική εικόνα του ελεγχόμενου είναι ουσιωδώς καλύτερα αιτιολογημένη.
3ον Σε περίπτωση που δεν γίνουν αποδεκτές από τη Διοίκηση οι απόψεις του φορολογουμένου η υπόθεση θα ακολουθήσει την δικαστική οδό. Στο στάδιο αυτό υπάρχουν πολλά νομικά επιχειρήματα που μπορούν να οδηγήσουν σε ολική ακύρωση του τυχόν προστίμου και των προσαυξήσεων.
